Bujqësia sektori më dinamik për vitin 2012

I.                   Arritjet kryesore për vitin 2012

Gjate vitit 2012  zhvillimi i bujqësisë dhe zonave rurale në vend, ka shënuar një progres të dukshëm, me tregues të matshëm sasiorë dhe cilësorë, të cilët kanë sjellë një rritje të ndjeshme të kapaciteteve prodhues, të  produktivitetit, të standardeve të prodhimit, si dhe të ardhurave për familjet fermere që jetojnë në zonat rurale të vendit. Ndër arritjet kryesore për vitin 2012 mund të përmendim:

1.      Rritja  e prodhimit bujqësor dhe blegtoral.

Në saje të politikave nxitëse dhe mbështetëse të ndërmarra nga qeveria për zhvillimin e sektorit bujqësor në vend, megjithëse në kushtet e një dimri të ashpër që u pasua nga një thatësirë e tejzgjatur, u arrit që treguesit e prodhimit në produktet bujqësore bazë të rriten ndjeshëm. Kjo e bëri bujqësinë sektorin më dinamik për vitin 2012, me një rritje prej 4-5 % (Sipas raportit më të fundit të Bankës Botërore, kjo rritje në dy tremujorët e parë ka qenë respektivisht 4.5 dhe 5.6 %).

Kështu, prodhimi i frutave në shkalle vendi është rritur me 8%, ku rritja më e madhe është shënuar në kulturën e ullirit, nga e cila prodhimi i ullirit për konsum dhe ai i vajit të ullirit janë dyfishuar, krahasuar me një vit më parë.

Prodhimi i perimeve është rritur me 4% ku rritja me e madhe është realizuar në perimet e serave të destinuara kryesisht për eksport. Prodhimi blegtoral në shkalle vendi në të dy treguesit baze të mishit dhe qumështit është rritur me afro 2%.

Një rritje e ndjeshme për vitin 2012 është realizuar në eksportet e prodhimeve bujqësore të cilat mbyllen me 10 % rritje në vlerë, në një kohë kur rritja në sasi e eksporteve për disa produkte si perimet, frutat, vaji i ullirit, bimët aromatike-mjekësore shkon nga 25-30 % më shumë krahasuar me vitin 2011.

Me financime të drejtpërdrejta nga buxheti i shtetit, në vitin 2012 sipërfaqet me pemëtore, ullishte dhe vreshta u rritën me 2800 ha (nga te cilat vetë me ullishte u shtuan 1700 ha), bimët mjekësore dhe aromatike te kultivuara me 350 ha, u financua mbarështimi i rreth 350 mijë krerë bagëtive, u mbështeten me kredi me interesa te ulta dhe interes “zero” rreth 61 operatore biznesi, si dhe përfituan  nga skemat mbështetëse në shkallë vendi rreth 8000 fermerë.

2.      Rritja e aftësisë ujitëse, kulluese dhe e mbrojtjes nga përmbytja

Nëpërmjet investimeve të drejtpërdrejta në ujitje, kullim dhe mbrojtje nga përmbytja, të bëra nga buxheti i shtetit dhe të cilat për vitin 2012 kapin shumën e mbi 2 miliard lekëve, u arrit që të ndërhyhet në rikonstruksionin e qindra kilometrave kanale ujitjeje dhe kulluese si dhe në disa prej objekteve më kryesore të mbrojtjes nga përmbytja në disa zona të vendit. Në sajë të këtyre ndërhyrjeve, u arrit që për vitin 2012 në shkallë vendi aftësia ujitëse të përmirësohet dukshëm në rreth 15 mije ha tokë bujqësore, ndërsa kullimi në rreth 20 mijë mije ha.

3.      Rritja e kapaciteteve të  kontrollit  dhe monitorimit për sigurinë ushqimore në vend.

Riorganizimi i këtij sektori dhe përqendrimi i strukturave të inspektimit bëri të mundur që efektiviteti i punës në sektorin e sigurisë ushqimore në vend për vitin 2012 të rritet ndjeshëm. Në vitin 2012 u matrikulluan 850 mijë krerë bagëti, duke përmbyllur kështu procesin e matrikullimit në të gjithë vendin. Gjatë vitit 2012 u realizua vaksinimi masiv kundër brucelozës i të gjithë bagëtive të imëta, në një shifër 2 660 000 krerë. Në sajë të investimeve të bëra për rritjen e kapaciteteve monitoruese u bë e mundur që në vitin 2012, shtatë laboratorë në Institutin e Sigurisë Ushqimore dhe Veterinarisë të akreditohen dhe të njihen ndërkombëtarisht.

Në tremujorin e fundit të 2012, zbatimi i Aktit Normativ për ndalimin e therjeve jashtë kushteve higjeno-sanitare, përmes inspektimeve të AKU, bëri të mundur ndalimin e therjeve jashtë standardeve.

4.      Bashkëpunimi me donatorët

Me mbështetje të donatorëve u bë e mundur që në vitin 2012  të konceptohen dhe fillojnë nga zbatimi disa projekte shumë të rëndësishme, të tilla si: Projekti IPARD-Like për mbështetjen e prodhimit bujqësor vendas, me 6.2 milion Euro grante nga Bashkimi Europian; Projekti i Bankës Botërore për Ujitjen, me 40 milion dollarë; si dhe Projekti për Zhvillimin Bujqësor dhe Rural me mbështetje nga qeveria italiane, prej 10 milion Euro, projekte që fillojnë të realizohen në vitin 2013.

II.                Objektivat  kryesore për  vitin  2013.

Disa nga objektivat madhore për bujqësinë dhe zhvillimin rural të vendit për vitin 2013 janë:

1.      Ruajtja e ritmeve të rritjes së prodhimit bujqësor vendas

 Për këtë qëllim, edhe në vitin që vjen do të vazhdohet të investohet për ristrukturimin dhe modernizimin e fermave bujqësore si dhe rritjen e kapaciteteve ruajtëse dhe përpunuese për produktet bujqësore dhe blegtorale në vend. Në funksion të këtij objektivi është parashikuar që në vitin 2013 rreth 40 % e buxhetit vjetor të bujqësisë, ose 20 % më shumë se në vitin 2012, të përqendrohet në programin e zhvillimit rural, si mbështetje për prodhimin bujqësor dhe agroindustrinë.

Në kontekstin e këtij programi parashikohet që krahas skemave ekzistuese të mbështetjes të fillojmë edhe me disa skema të tjera që kanë të bëjnë me futjen e racave të zgjedhura të kafshëve, prodhimin e mishit të gjedhit nga komplekset blegtorale, si dhe kreditimin me norma të ulëta interesi për disa aktivitete që lidhen me ruajtjen dhe përpunimin e ullirit dhe bimëve aromatike dhe mjekësore në vend. Si rezultat i këtyre ndërhyrjeve, pritet që në të gjithë vendin të përfitojnë rreth 15 mijë ferma bujqësore.

2.      Menaxhimi i qëndrueshëm i resurseve natyrore nëpërmjet mirëmenaxhimit të burimeve  ujore, rritjes së kapaciteteve ujitëse dhe kulluese, si dhe mbrojtjes së tokës bujqësore.

Në qendër të ndërhyrjeve do të mbetet rritja e kapaciteteve për mbrojtjen e tokës bujqësore nga përmbytja, si dhe rritja e aftësisë kulluese dhe ujitëse në të gjithë vendin. Një specifikë e ndërhyrjeve  për vitin 2013 do të jenë ndërhyrjet e përqendruara në disa objekte shumë të rëndësishme që fillojnë për herë të parë dhe që do të kenë një impakt shumë të madh në  rritjen e prodhimit bujqësor vendas.

Parashikohet që të përforcohen dhe rehabilitohen rreth 14 diga rezervuarësh, të përmirësohet ujitja në rreth 30 mijë ha tokë bujqësore, një pjese e të cilës për herë të parë do të ujitet me sisteme moderne ujitje, si dhe do të përmirësohen kapacitetet kulluese në rreth 20 mijë ha tokë bujqësore.

3.      Fuqizimi i kapaciteteve laboratorike

Edhe gjatë vitit 2013 është parashikuar që të investohet për rritjen e kapaciteteve të monitorimit të sëmundjeve dhe të kontrollit, në funksion të forcimit të sigurisë ushqimore në vend. Për këtë qëllim parashikohet ndërtim-rehabilitim i laboratorëve rajonalë të AKU dhe laboratorit qendror të ISUV, me fonde të përbashkëta të BE dhe qeverisë, në një shumë 7 milionë Euro. Po kështu do të ngrihet dhe laboratori i mbetjeve të produkteve bimore.

 4.      Rritja  gjithnjë e me shume e një zhvillimi të balancuar territorial, nëpërmjet diversifikimit të aktiviteteve ekonomike dhe përmirësimit të kushteve të jetesës në zonat rurale.

Për këtë qëllim një sërë aktivitetesh të reja bujqësore do të nxiten dhe mbështeten në të gjitha rajonet e vendit, siç janë kultivimi dhe përpunimi i bimëve aromatike dhe mjekësore, prodhimi i produkteve bio, përpunimi i disa prodhimeve të dyta të pyllit, nxitja e agroturizmit, prodhimi artizanal etj. Në bashkëpunim me institucionet e tjera të vendit do të punohet për ngritjen dhe forcimin e bizneseve bujqësore sociale, sidomos në zonat e thella malore ku toka bujqësore është shumë e pakët.